3. sınıf canlıların ortak özellikleri konu anlatımı ve konu özeti bu dersin içeriğini oluşturmaktadır. Bu konu bazı kaynaklarda canlılığın yedi ortak özelliği olarak da incelenmektedir. 3.sınıf düzeyinde anlatacağımız bu konunun ardından canlıların ortak özellikleri hakkında bilgi sahibi olacaksınız. 3 sınıf canlıların ortak özellikleri nelerdir sorusunun cevabını maddeler halinde yazarak yazımıza başlayalım.

• Büyüme
• Beslenme
• Hareket
• Çoğalma
• Solunum
• Tepki verme
• Boşaltım

Çevremizdeki varlıkları canlı ve cansız varlıklar olarak inceleriz. Doğan büyüyen, üreyen ve ölen varlıklara canlı varlık denir. Buradan hareketle insan, kedi, ağaç gibi varlıklara canlı varlık diyebilirz. Canlı varlıklar beslenme, sindirim, solunum, boşaltım, salgı, hareket, duyarlık üreme davranışları gösterir. Çünkü canlı varlıklar bu davranışları ile yaşamsal faliyetlerini devam ettirirler.

Büyüme

Büyme sözlük anlamı olarak canlı varlıkların boyutların artması demektir. Canlı varlıklar gelişimlerine uygun olarak büyürler. İnsanların hayatı bebeklik, çocukluk, gençlik ve yaşlılık gibi dönemlerden oluşur. Cam ağacı küçük bir fidan olarak yaşama başlayıp 45 -63 metre boya kadar ulaşır. Aşağıda bazı canlı türlerinin büyüme ve gelişimlerine örnekler verilmiştir.

• Yeni doğan mavi balina doğduktan sonra 2-3 ton ağırlığında ve 7–8 m boyundadır. Mavi balinalar büyüdüklerinde 50 ile 150 ton gibi bir kütleye ulaşır. Boyları ise  24 – 25 metre olarak gözlemlenir.
• İnsanlar ortalama olarak 50 -55 cm olarak doğarlar. Yetişkin bir insanın boyu 155 cm ile 200 cm arasında değişir.
• 2 metre olarak dünyaya gelen zürafalar büyüdüklerinde 5.3 metreye kadar ulaşabiliyorlar.

Görüldüğü gibi her canlı büyür ve gelişir.

Beslenme

Her canlı hayatını devam ettirebilmek için beslenmek zorundadır. İnsanlar 1-3 hafta süresince beslenme yapmazlarsa hayatlarını kaybeder. Ayrıca insanlar 3 gün susuz kalırsa hayati foksiyonlarda aksamalar görülür. Hayvanlar da hayatlarını devam ettirmek için beslenirler. Aslan geyiği akşam yemeği olarak görürken, geyikler doğadaki otlarla beslenirler. Bazı hayvan türleri uzun süre açlığa dayanabilse de mutlaka beslenme yaparlar. Bitkiler insanlar ve hayvanlardan biraz farklı olsa da beslenirler. Bitkiler hava ve topraktan aldıkları birtakım basit maddeleri dokularında güneş enerjisi yardımıyla çeşitli işlemlerden geçirerek besinlerini oluştururlar.

Bunun dışında bazı bitkilerin beslenme şekilleri insanlar ve hayvanlara benzer. Örnek vermek gerekirse sinekkapan bitkisi iyi bir avcıdır. Doğadaki sinekleri avlayarak beslenmelerini gerçekleştirirler.

Canlı vücudunda en fazla bulunan madde sudur. İnsan vücudunun yarıdan fazlası sudan oluşmuştur. Denizanasının vücudunun ise neredeyse tamamı sudan oluşmuştur. Canlılar suya ihtiyaç duyar. Her canlının su ihtiyacı farklıdır. Pirinç bitkisi büyüyüp gelişebilmek için çok fazla suya ihtiyaç duyarken kaktüs daha az suya ihtiyaç duyar.

Hareket

Bütün canlılar hareket eder. Bazı canlıların hareketini takip etmekte zorlanırız. Çünkü çok hızlıdırlar. Bazı canlılar ise  o kadar yavaş hareket eder ki izlerken canımız sıkılabilir. Avlanan bir bukelamunun hızı 1 saniyenin altına iner. Mükemmel bir hıza sahip olan iguanın dilinin hareketini sadece yavaş çekimde görmek mümkün olabiliyor. Tembel hayvanın bir ağaca tırmanmasını acil bir işiniz olduğunda izlememenizi tavsiye ederiz. İnsanların hareketini kendimizi gözlemleyerek biliyoruz. Hayvanların hareketi gözlemleyebiliyoruz. Peki ya bitkiler? Bitkiler hareket eder mi? Bitkiler toprağın altında kökleri ile suya ulaşmak için hareket ederler. Ayçiçeği bitkisinin diğer adı günebakandır. Ayçiçeği gün içinde sürekli güne(güneşe) bakar ve hareket eder.

Çoğalma

Canlılar nesillerini devam ettirmek için ürer yani çoğalır. Üreme, canlının kendisine benzeyen yavrular meydana getirmesidir. İnsan yavrusuna bebek denir. Tavuk yavrusuna ise civciv denir. Bitkilerin yavruları olur mu? Evet olur. Minik fidanlar bitkilerin yavrularıdır. Canlı türlerinde yeni bir yavrunun dünyaya gelmesi için gerekli olan süre aşağıda gösterilmiştir.

Solunum

Canlı varlıklar solunum yaparlar. İnsanlar oksijen alıp karbondioksit vererek solunum yaparlar. Birçok hayvan gereksinim duyduğu oksijeni akciğerlerine hava çekerek alır. Bitkiler solunumları için gerekli oksijenin bir kısmını kendileri üretir. Bir kısmını da yaprakları aracılığıyla havadan alır. Balıklar sudaki oksijeni almak için solungaçlarını kullanır.

Kişinin 1 dakika içinde nefes alma ve verme sayısı solunum sıklığıdır. Sağlıklı yetişkin bir kişide dakikada solunum sayısı 12–20 arasında değişir. Solunum sıklığı çocuklarda 16–22, bebeklerde 18-24’dür.

Bütün canlılar solunum yapar.

Tepki verme

Vücudumuzun dışarıdan gelen ışık ses gibi bir uyarıda ani ve hızlı bir hareketle tepki göstermesine refleks denir. Doğuştan gelen reflekslerimiz sonradan kazanılmaz. Aynı türün bireylerinde görülür. Bu refleksler omuriliğin kontrolündedir. Öksürme, hapşırma, göz kapağının kırpılması, çocuktaki emme davranışı, hapşırınca gözün kapanması refklese örnektir.

Canlı varlıklar dışardan gelen uyarılara tepki verirler. Bu canlıların ortak özelliğidir. Yüksek bir ses duyduğumuzda gözümüzü kırparak tepki veririz. Sıcak bir nesneye dokunduğumuzda elimizi hemen geri çekeriz. Böylelikle uyarılara tepki vermiş oluruz. Kediler kulaklarını sesin geldiği yöne doğru çevirirler. Küstüm otu bitkisi dokunulduğunda kendini hemen korumaya alır. Bu olay bitkilerin de uyarılara cevap verdiğinin kanıtıdır.

Boşaltım

Boşaltım yapmak canlı varlıkların ortak özelliğidir. Canlılar besinleri kullandıktan sonra artıkları vücutlarından dışarı atma ihtiyacı duyar. İnsanlar ve hayvanlar, içtikleri suyun bir kısmını ve vücutlarında meydana gelen atık ve zararlı maddeleri idrar ve ter ile dışarı atarlar. Bitkiler de terleme yolu ile boşaltım yaparlar.