3.Sınıf Fen Bilimleri: Varlıkların hareket özellikleri

3.sınıf fen bilimleri varlıkların hareket özellikleri konu anlatımı ve konu özeti dersin içeriğini oluşturmaktadır. Çevremizde hareket eden birçok varlık vardır. Hayvanlar dünyasında köpeklerin oyun oynaması, kuşların uçması veya balıkların su altında yüzmesi gibi farklı türlerde gözlemlenebilir. İnsanlar, günlük yaşamlarında yürüme, koşma, dans etme gibi eylemlerle hareket ederken, böcekler de yiyecek arayışı veya iletişim kurmak için sürekli bir aktivite içerisindedir. Yolda ilerleyen taşıtlar, gökyüzünden yere düşen kar taneleri, havada uçan kuşlar, rüzgârın etkisiyle sallanan yapraklar hareket eden varlıklara örnek olarak gösterilebilir. Varlıkları dikkatlice incelediğimizde kimisinin hızlandığını, kimisinin yavaşladığını, kimisinin yön değiştirdiğini, kimisinin ise döndüğünü gözlemleriz.

Hareket durumlarına göre varlıklar

Yerlerini değiştirebilen varlıklar hareketli varlıklardır. Hareket bir varlığın bir noktaya göre yerinin değiştirmesidir. Etrafımızdaki varlıkları hareket özelliklerine göre hareketli varlıklar ve hareketsiz varlıklar olarak ikiye ayırırız.

Hareketli varlıklar : Saatin akrep ve yelkovanı, futbol oynayan futbolcular, Dünya’mız, tren hareketli varlıklardır. Hareketli varlıkların hareketi; hızlanma, yavaşlama, dönme, sallanma ve yön değiştirme olarak incelenir.

Hareketsiz varlıklar : Ev, otoparkta bekleyen otomobiller, kitap, masa, okul, trafik levhası hareketsiz varlıklara örnektir. Bitkiler hareketsiz varlık diye düşünülür. fakat bitkiler de hareketli varlıklardır. Bitkilerin hareketleri çok yavaş olduğu için farkına varamayailiriz. Onların hareketleri çoğunlukla ışığa ve suya yönelme şeklindedir.

Hareket özellikleri

Hareketli varlıkların hareket özellikleri hızlanma hareketi, yavaşlama hareketi, sallanma hareketi, dönme hareketi ve yön değiştirme hareketi olarak sınıflandırılır. Şimdi bu hareketlerin tanımlarını yapalım ve bu hareketlere örnekler verelim.

Hızlanma Hareketi

Duran veya yavaş hareket eden varlığın hızını artırmasına hızlanma hareketi denir. Bir başka deyişle cisim, başlangıç hızından daha yüksek bir hıza ulaşıyorsa, hızlanma hareketi yapar. Hızlanma hareketine örnek verelim.

• Yokuştan aşağıya yuvarlanan top,
• yeşil ışık yanınca hareket eden otomobil,
• pistten kalkış yapan uçak,
• yarışa başlayan sporcu.

Yavaşlama hareketi

Hareket eden bir varlığın hızını azaltmasına yavaşlama hareketi denir. Yavaşlama hareketi hızlanma hareketinin tersidir. Bir cisim, başlangıçtaki hızından daha düşük bir hıza ulaşıyorsa, bu durumda yavaşlama olur. Örneğin, bir araba durmaya başladığında, başlangıçtaki hızından daha düşük bir hıza ulaştığı için yavaşlama gösterir.

• Piste inen uçak,
• kırmızı ışığa yaklaşan otomobil,
• istasyona yaklaşan tren,
• limana yaklaşan gemi.

Sallanma Hareketi

Bir varlığın ileri geri sallanma hareketine sallanma hareketi denir. Sallanma hareketine üç tane örnek verelim.

• Salıncağın hareketi,
• duvar saatinin sarkacı,
• beşiğin hareketi .

Dönme hareketi

Bir varlığın kendi etrafında ya da başka bir varlığın etrafında dönmesine dönme hareketi denir. Dönme hareketine 5 tane örnek verelim.

• lunaparktaki atlıkarınca,
• dönme dolap,
• çevrilen topaç,
• bisikletin tekerleği,
• saatin akrep ve yelkovanı

Yön değiştirme hareketi

Hareket eden bir varlığın kuvvetin etkisi ile yönünü değiştirmesine yön değiştirme hareketi denir. Yön değiştirme hareketine örnenkler.

• Viraja giren araç,
• duvara çarpıp yön değiştiren top,
• raket ile vurulan top,
• yerden seken topyön değiştirme hareketine örnektir.

İtme ve çekme kuvveti

Cansız bir varlığı; iterek ve çekerek hareket ettirebiliriz. Buna itme ve çekme kuvveti diyoruz. Arabaya binmek için kapıyı açtığımızda çekme kuvveti uygularız. Arabadan inmek için kapıyı açtığımızda itme kuvveti uygularız. Bir cismi iterek veya çekerek; hareket ettirebilir ya da durdurabiliriz. İtme veya çekme uygulanmadan varlıkları hareket ettirmek veya hareketli bir varlığı durdurmak mümkün değildir. İttiğimiz bir cisim ileriye doğru hareket eder ve bizden uzaklaşır. Çektiğimiz bir cisim ise bize doğru hareket eder ve bize yaklaşır.